„Wszystkie kwiaty Alice Hart”. Piękna na zewnątrz, banalna w środku.

„Wszystkie kwiaty Alice Hart” to debiut Holly Ringland. Piękne wydanie z pewnością przyciąga wzrok i sugeruje lekturę wypełnioną niezwykłym klimatem. Czy jednak jest to coś więcej niż śliczna okładka?

Cudowna estetyka, zarówno ta graficzna jak i językowa oraz urokliwa otoczka egzotycznej natury, skrywają niestety niewymyślną, konwencjonalną, chociaż przyjemną w czytaniu treść.

Dziewięcioletnia Alice dorasta na australijskim odludziu, w dużej mierze odcięta od świata zewnętrznego i w dodatku w rodzinie dysfunkcyjnej — jej ojciec jest człowiekiem agresywnym, wyładowującym swoje emocje na córce i żonie. Próbuje on też całkowicie kontrolować ich życie. Pewnego dnia jednak Alice traci oboje rodziców i psa. Przygarnia ją jej babcia, której wcześniej nie miała okazji poznać i zabiera do swojego domu, gdzie wraz z kobietami mającymi za sobą trudne przejścia, hoduje kwiaty. Alice dorasta, ucząc się od nich hodowli i języka kwiatów.

Wszystkie kwiaty Alice Hart to nie fantastyka ani powieść dla nastolatek. Bohaterka nie trafia do w jakiś sposób innego świata, gdzie może odnaleźć siebie i uleczyć rany w towarzystwie życzliwych, tak samo doświadczonych, ale starszych kobiet, chociaż wnioskując po opisie z tyłu okładki sądziłam, że tak właśnie będzie. Okazuje się jednak, że farma June to miejsce takie, jak każde inne. Tutaj też ludzie zmagają się z problemami i bywa, że przez całe życie nie potrafią dojść do siebie po zdradzie lub stracie. Czy stanie się dla Alice nowym domem w sensie duchowym? Tego sami musicie dowiedzieć się z lektury. Powiem tylko tyle, że przynajmniej pod tym względem wszystko wygląda dosyć realistycznie. Autorka nie wybiera przesłodzonych i przewidywalnych wariantów fabularnych, a przynajmniej jeśli chodzi o ten jeden aspekt utworu. Niestety nie we wszystkich to wyszło tak dobrze, ale po kolei.

Historia Alice Hart, mimo obiecującego początku, jest w gruncie rzeczy bardzo typowa. To nic szczególnie wymyślnego ani pozostającego w pamięci na dłużej. Po zakończeniu lektury łatwo odstawić ją na półkę (gdzie z pewnością pięknie będzie się prezentować) i o niej zapomnieć. Jest to bowiem szablonowa opowieść o kobiecie, która doświadczyła przemocy domowej, nie tylko na jednym etapie swojego życia. Trzeba jednak Holly Ringland oddać to, że jest utalentowaną gawędziarką. Książka okazała się wciągająca. Czyta się ją lekko i przyjemnie, pomimo dość ciężkiej myśli przewodniej. Sama fabuła, chociaż nie powala oryginalnością, ma jednak solidną konstrukcję, do której trudno jakoś się przyczepić. Gdyby jeszcze nie wkradł się do niej paskudny banał, Wszystkie kwiaty Alice Hart mogłyby być naprawdę porządną, dojrzałą powieścią. Zaraz wyjaśnię, na czym on polega. Muszę też dodać, że przebieg wydarzeń z ostatniej partii powieści nie był w żaden sposób zaskakujący. Przewidziałam chyba wszystko, co stało się na końcu.

Książka jest oklepana na kilku poziomach. Chodzi mi nie tylko o przewidywalne zakończenie. Wszystkie kwiaty Alice Hart opowiadają o przemocy, zwłaszcza domowej i dotykającej kobiet. Figury osób dopuszczających się jej są wręcz podręcznikowe i sprowadzone do tego jednego swojego przymiotu. Jeśli wyguglujecie sobie „cechy osoby toksycznej” albo „po czym rozpoznać psychopatę”, to znajdziecie dokładnie to, czym charakteryzują się agresywni mężczyźni z książki Ringland. Zachowują się właśnie tak, jak możemy przeczytać w każdym artykule o przemocy i w książkach psychologicznych i stosują zawsze te same sposoby manipulacji ofiarą. Niestety, nie ma w nich nic ponad to. Zarówno oni, jak i przedstawiane sytuacje są właściwie oparte na stereotypie i scenariuszu, który możemy od czasu do czasu znaleźć w każdej kolorowej gazecie dla pań czy przytaczanym w programach śniadaniowych. Z jednej strony nie do końca to takie złe. Jeśli tę powieść przeczyta kobieta, która znajduje się w podobnej sytuacji, ale nie ma świadomości, że w jej domu czy związku dzieje się coś patologicznego, być może ta opowieść mogłaby otworzyć jej oczy, albo chociaż w tym pomóc. Jeśli jednak książkę przeczyta osoba świadoma istnienia problemów, o jakich mówi, nie znajdzie w niej nic ciekawego. Holly Ringland naprawdę nie odkrywa Ameryki, nie mówi o przemocy nic nowego, nie rzuca na zagadnienie innego światła.

Łatwo więc domyślić się przesłania: to nie ofiara jest winna przemocy, a o tej należy mówić głośno. Bardzo pięknie i zbożnie, nie mogę zaprzeczyć. Ale słyszałam to już milion razy.

Mam również kilka zarzutów do postaci, a zwłaszcza do głównej bohaterki, Alice. Mój największy problem z nią polega na tym, że inteligencją to ona nie grzeszy. Jeśli działa, to zawsze pod wpływem silnych, emocjonalnych bodźców. Ani razu nie zauważyłam, żeby zatrzymała się i coś przemyślała albo chociaż zaplanowała w perspektywie dalszej niż godzina. Żyje totalnie bezrefleksyjnie, nie bierze pod uwagę konsekwencji swojego postępowania przed ani po fakcie. Sprawia wrażenie, że podchodzi dosłownie do wszystkiego z myślą „jakoś to będzie”. Brak jej empatii a co gorsza, inicjatywy; płynie z prądem, jej życie uwarunkowane jest tym, jak ktoś nią pokieruje, na jaki dziwny pomysł wpadnie, gdy akurat nie panuje nad sobą albo czystym przypadkiem. Sama praktycznie nie ma nad niczym kontroli. To, że to taka wiecznie skrzywdzona i zagubiona ofiara losu, wcale nie poprawia jej sytuacji. Najgorsze jest jednak to, że na końcu sprawia wrażenie, jakby niczego się nie nauczyła a nawet nie rozumiała, co właściwie ją spotkało i dlaczego. Wszystko dzieje się obok niej i to nie ona doprowadza do tego, jak historia się kończy. Los ją rzuca z miejsca w miejsce; czasem ma szczęście, a czasem pecha. Nie wiem jak wy, ale ja mam alergię na takich bohaterów.

Jej babcia June, wcale nie jest lepsza. Właściwie można powiedzieć o niej to samo, co o Alice, chociaż wydaje się bardziej zdecydowana. Warto jednak zwrócić uwagę na relację łączącą obie bohaterki, która jest trudna. Podobnie jak w przypadku farmy, która nie okazuje się tak do końca spokojną przystanią, June nie będzie niezastąpioną mentorką, która doskonale rozumie swoją podopieczną i zawsze służy jej oparciem. Ma ona bowiem masę problemów sama ze sobą, co przekłada się na to, jak wychowuje Alice. Za tym, jak trudno dogadać się babci i wnuczce, stoi co prawda ogromna głupota emocjonalna ich obu, ale mimo wszystko komplikacje dodają opowieści troszkę realizmu.

Najlepszą częścią książki Ringland jest klimat. Cały wątek języka kwiatów wydaje mi się ekscytujący i dodaje on całości swoistego uroku. Każdy rozdział zatytułowany został nazwą kwiatu, która z kolei w jakiś sposób nawiązuje do tego, o czym w nim przeczytamy. Nie zapominajmy też o tym, że wszystko osadzone zostało w świecie australijskiej przyrody, którą ja osobiście naprawdę uwielbiam. Nabrałam jeszcze większej ochoty, aby odwiedzić ten kraj. Temu wszystkiemu służy również piękny styl (brawo dla tłumaczki). Niekiedy miałam też wrażenie, że autorka zawarła w estetyce tekstu trochę realizmu magicznego.

Zazwyczaj tego nie robię, ale tym razem warto zwrócić uwagę na wydanie. Chyba nigdy nie widziałam równie dopracowanego i tak estetycznego. Na każdej stronie rozdziałowej znajduje się wizerunek kwiatu, którego nazwa patronuje danym fragmentom. Dzięki temu można dowiedzieć się nieco o australijskiej florze i wyobrazić sobie świat otaczający Alice. Trzeba też zauważyć, że to właśnie te rysunki po części tworzą tak magiczny klimat, o którym pisałam wcześniej. Jestem ciekawa, jak odebrałabym historię bez tego.

Wszystkie kwiaty Alice Hart są książką na tyle dobrą, żeby przeczytać ją dla przyjemności, ale nic poza tym. Piękna otoczka i spójna opowieść przysłaniają wady na tyle, że dopiero, gdy zaczęłam zastanawiać się nad tym, co o niej napisać, dostrzegłam minusy, o których wspominałam. Szczerze mówiąc, ich ilość mnie zdumiała, bo pomimo ciężkiego tematu, skończyłam czytać zrelaksowana i zadowolona. Jak na debiut to naprawdę nieźle. Niestety, banał i nieprzemyślane konstrukcje bohaterek zabiły potencjał powieści i znacznie pomniejszyły jej wartość. Jeśli szukacie naprawdę niezobowiązującej lektury, to ta nie zrobi Wam krzywdy. Bardziej wymagający czytelnicy powinni jednak sobie tę przygodę literacką odpuścić.

kategoria: literatura obyczajowa

liczba stron: 416

tłumaczenie: Ewa Penksyk-Kluczkowska

cena okładkowa: 39,90 zł

wydawnictwo: Marginesy

Isleen